Αρχαία Ήλιδα… ο πολιτισμός του Μέλλοντος μας.
ΤΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ ΚΑΙ ΤΟ ΗΛΙΑΚΟ ΔΙΚΑΙΟ… Η ΙΔΑΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ.
(Μεγάλης σημασίας, πρώτη δημοσίευση …)
Μια πρωτόγνωρη πληθώρα αλληλοελεγχόμενων θεσμικών οργάνων, εξασφάλιζαν σε όλους τους πολίτες την τήρηση των νόμων και του δικαίου με την συμμετοχή τους σε αυτά. Άμεση Δημοκρατία στην πράξη και όχι…. για σχεδόν 1000 χρονιά, χωρίς καμία πολιτική η στρατιωτική κεντρική εξουσία.
Μετά τον Ιφιτο η βασιλεία στην ΄Ηλιδα διατηρήθηκε μέχρι το 508 π.Χ. Αρχικά η εξουσία πέρασε στα χέρια των Ενενήντα ισόβιων γερόντων, οι οποίοι αποτελούσαν την «Ολυμπιακή Βουλή», έχοντας και την ανώτατη εποπτεία ακόμα και αυτών των Ελλανοδικών. Ταυτόχρονα λειτουργούσε και η Εκκλησία του Δήμου, η ονομαζόμενη «δάμος πλαθύων», δηλαδή συνεδριάζουσα Εκκλησία του Δήμου, όπου σε αυτήν υπέβαλλαν τις αποφάσεις τους οι γέροντες προς έγκριση.
Οι πολίτες της Ήλιδος, όμως φιλελεύθεροι, φιλήσυχοι και ειρηνοποιοί, προχωρήσαν γρήγορα σε ένα πλήρη πρωτόγνωρο εκδημοκρατισμό σε όλα τα επίπεδα και σε όλες τις δομές του, το πολίτευμα της ΄Ηλιδος δίνει τώρα ίσα δικαιώματα σε όλους τους πολίτες καθώς και το δικαίωμα να μετέχουν στην κεντρική εξουσία ,στην Βουλή αρχικά των πεντακοσίων και στη συνέχεια των εξακοσίων.
Ο Πολύβιος, μέσα από τις ιστορίες του, αναφέρεται με ιδιαίτερο τρόπο στο Ηλειακό δίκαιο και κυρίως στα πρωτοποριακά μέχρι σήμερα περιοδεύοντα δικαστήρια, πόσο μάλλον για εκείνη την εποχή. Είναι χρήσιμο σε αυτό το σημείο να δούμε τα βασικά στοιχεία, τα οποία καταγράφει ο Πολύβιος αναφορικά με το Ηλειακό δίκαιο : «…συμβαίνει γαρ την των Ηλείων χώραν διαφερόντως οικείσθαι και γέμειν σωμάτων και κατασκευής παρά την άλλην Πελοπόννησον, τούτο δε γίνεται δια το μεγάλην ποιείσθαι σπουδήν και πρόνοιαν τους πολιτευομένους των επι της χώρας κατοικούντων ίνα το τε δικαιον αυτοίς επί τόπου διαξάγηται και των προς βιοτικάς χρείας μηδέν ελλείπη. δοκούσι δε μοι πάντα ταύτα και διά το πλήθος μεν της χώρας το παλαιόν επινοήσαι και νομοθετήσαι, το δε πλειστον δια τον υπάρχοντα ποτε παρ΄αυτοίς ιερόν βίον, ότε λαβόντες παρά των Ελλήνων συγχώρημα δια τον αγώνα των Ολυμπίων ιεράν και απόρθητον ώκουν την Ηλείαν, άπειροι παντός όντες δεινού και πάσης πολεμικής περιστάσεως…»
Σύμφωνα, λοιπόν, με τις καταγραφές και διαφωτιστικές πληροφορίες που μας παραχωρεί ο Πολύβιος, η χώρα των Ηλείων ήταν ξεχωριστή και ιδιαίτερη μέσα την Πελοπόννησο. Και αυτό κυρίως οφειλόταν στο μεγάλο ενδιαφέρον όπου έδειχναν οι κάτοικοί της γι΄αυτήν. ΄Ώστε μάλιστα, ακόμα και το δίκαιο να διεξάγεται επί τόπου, σε κάθε σημείο όπου υφίστατο ανάγκη και έτσι να μην διασπώνται οι κάτοικοι από τις βιοτικές μέριμνες, εγκαταλείποντας την εργασία τους. Βέβαια οι Ηλείοι, κατά την άποψη του Πολυβίου, ήταν άπειροι παντός δεινού και προβλήματος.
Από τα παραπάνω λοιπόν συνάγεται ότι ο θεσμός των περιοδευόντων δικαστηρίων, ο οποίος ανάγεται χρονικά στον 6ο π.Χ. αιώνα, όχι απλώς ήταν ξεχωριστός και ιδιαίτερος, εν συγκρίσει με άλλες Πόλεις – Κράτη, ώστε οι Ηλείοι να μην εγκαταλείπουν τις ασχολίες τους και να μην χρονοτριβούν στην πρωτεύουσα, αλλά κυρίως θεσμοθετήθηκε για την καλύτερη και αρτιότερη διεξαγωγή του δικαίου και για την καταπολέμηση της αστυφιλίας.
Έχοντας υπ΄όψιν μας όλα τα παραπάνω, θεωρούμε ότι οι Ηλείοι είχαν ένα ιδιαίτερο και ξεχωριστό Ηλειακό δίκαιο, αναφορικά με την απονομή και εφαρμογή της δικαιοσύνης στην Πόλη τους. Βασιζόμενο αρχικά στους άγραφους και εθιμικούς νόμους και κανόνες, οι οποίοι, ριζωμένοι βαθιά στην ηθική συνείδηση των κατοίκων και επηρεασμένοι από την υποδειγματική δικαία εφαρμογή των κανόνων των Ολυμπιακών αγώνων, μεταφέρονταν από γενιά σε γενιά, μέχρι την κωδικοποιησή τους πολύ αργότερα.
Οι πολίτες στο κράτος της Ήλιδας έδιναν μεγάλη βαρύτητα όχι απλώς στην άριστη και δίκαιη εικόνα της χώρας τους, την οποία έπρεπε με κάθε τρόπο να διαφυλάττουν, αλλά και στην απεικόνιση αυτής ακριβώς της πραγματικότητας, ότι δηλαδή δεν φαινόντουσαν απλώς δίκαιοι και φιλειρηνικοί αλλά ότι όντως ήσαν.
Ας δούμε όμως αναλυτικά ποιοι ήταν αυτοί οι θεσμοί και ποια οι λειτουργία τους:
-Ο θεσμός των Ελλανοδικών, κατείχε την πρωταρχική θέση αναφορικά με την άσκηση του δικαίου και τα θεσμικά πρόσωπα, τα οποία την ασκούσαν. ΄Ηταν το αρχαιότερο και σημαντικότερο αξίωμα στην Πόλη- Κράτος της ΄Ηλιδος. Οι Ελλανοδίκες, δίκαζαν από καθέδρας όλες τις αντιδικίες που προέκυπταν, βασιζόμενοι αρχικά στους εθιμικούς προφορικούς κανόνες των αγώνων και εν συνεχεία στους καταγεγραμμένους .
-Το Συμβούλιο των 16 Σοφών Γυναικών. Αποτελεί μια ειδοποιό διαφορά του Ηλειακού δικαίου το οποίο ασκούσε μια ειδικής κλίμακας και μορφής νομοθετική εξουσία . Ενδεικτικό είναι ότι εάν δημιουργείτο ένα πρόβλημα- διαμάχη με μια άλλη πόλη- κράτος ήταν το Συμβούλιο των 16 Σοφών Γυναικών που αναλάμβανε να το επίλυση και πάντα ειρηνικά. Όπως προκύπτει από τους μελετητές, ο θεσμός αυτός αποτέλεσε ένα ιδιαίτερο και μοναδικό παράδειγμα μετοχής των γυναικών στα κοινά αυτήν την εποχή, που παρόμοιο δεν συναντάμε σε κανένα απολύτως μέρος της Ελλάδος. Ο Πλούταρχος αναφέρει ότι αυτές κυρίως αποτελούσαν το ιερατείο του θεού Διονύσου. Ενώ ο Παυσανίας μας πληροφορεί ότι διοργάνωναν τα περίφημα Ηραία, δηλαδή γυναικείους αγώνες προς τιμήν της θεάς ΄Ηρας, αναλαμβάνοντας τον ρόλο των Ελλανοδικών, ύφαιναν δε ταυτόχρονα, κάθε πενταετία το πολύτιμο πέπλο της ΄Ηρας, όπου φυλασσόταν στο Ηραίο της Ολυμπίας.
-Οι Θεσμοφύλακες, οι τα «θέσμια φυλάσσοντες», όπως άλλωστε δηλώνει και ο ίδιος ο τίτλος τους, ήταν οι άγρυπνοι φύλακες των νόμων και των παραδόσεων της Ηλειακής χώρας. Κύριο μέλημά τους δεν ήταν απλώς η φύλαξη των νόμων, αλλά κυρίως η πιστή τήρησή τους. Την πληροφορία αυτή μας την διασώζει και ο Θουκυδίδης, ο οποίος τονίζει : «εν δε Ήλιδι οι δημιουργοί και οι τα τέλη έχοντες και οι εξακόσιοι, εξορκούντων δε οι δημιουργοί και οι θεσμοφύλακες».
-ΟΙ Μαστροί, , ήταν ανώτατοι δικαστές πάνω ακόμα και από τους Ελλανοδίκες, αποτελώντας το ανώτατο δικαστήριο της Πόλεως,
-Οι Νομοφύλακες οι οποίοι δίδασκαν τους κανόνες και τους αγωνιστικούς νόμους στους Ελλανοδίκες.
-Αλυτάρχες με τους Αλύτας, επέβλεπαν και επέβαλαν την τάξη. Μάλιστα δε τους αποκαλούσαν και ραβδοφόρους η μαστιγοφόρους διότι μετά από εντολή των Ελλανοδικών με αυτό τον τρόπο τιμωρούσαν τους παραβάτες των κανόνων.
Εκτός αυτών των θεσμικών προσώπων, οι οποίοι ήταν ακραιφνώς επιφορτισμένοι με την ενάσκηση του δικαίου στην Πόλη της ΄Ηλιδος, υπήρχαν και άλλοι θεσμικοί φορείς σχετικά με την ομαλή λειτουργία της τοπικής κοινωνίας, όπως επι παραδείγματι, οι Θεωροί, οι Σπονδοφόροι , οι οποίοι είχαν ως κύριο έργο τους την ασχολία με τις σπονδές και θυσίες στους βωμούς των θεών, οι Βουλογράφοι, ένα είδος πρακτικογράφων της Ηλειακής Βουλής, οι Πρόξενοι, οι Μάντεις , κ.α.
-Στην Πόλη της ΄Ηλιδος, οι κοινωνικοί θεσμοί λειτουργούσαν με υποδειγματικό τρόπο, από ικανούς ανθρώπους, οι οποίοι ενδιαφερόντουσαν να ασκούν απρόσκοπτα το αξίωμά τους με γνώμονα την άριστη εικόνα της χώρας τους. Ο θεσμός του δικαίου και τα θεσμοθετημένα πρόσωπα, τα οποία ασκούσαν αυτό, ήταν έτι περισσότερο επιφορτισμένα με την απρόσκοπτη απονομή της δικαιοσύνης.
Σύμφωνα με τον Πολύβιο και τον Παυσανία, απολάμβαναν μια φιλήσυχη και φιλειρηνική ζωή, δραστηριοποιούμενοι εντός μιας ατείχιστης και ιερής χώρας. Ως εκ τούτου οι συγχρονοί τους μιλούσαν περιφρονητικά γι΄αυτούς και τους αποκαλούσαν «απόλεμους» και κατά τον Πολύβιο, άπειρους παντός δεινού και κάθε πολεμικής περιστάσεως. Οι Ηλείοι ζούσαν σε ένα ευνομούμενο και σύννομο περιβάλλον, γεγονός όμως που τους έκανε να δίνουν μεγάλη σημασία στους θεσμούς του δικαίου και την εφαρμογή τους, εντός των ορίων του κράτους τους.
Με αυτό το υπόβαθρο τους ιστορικούς χρόνους, προχώρησε και αναδείχτηκε από την Αρχαία Ήλιδα μόνο στην Ολυμπία, στην παγκόσμια ιστορία, κάθε τέσσερα χρόνια, ο «ολοκληρωτικός διάλογος» σε όλα τα επίπεδα.
Διάλογος μεταξύ
– Άνθρωπου, Φύσης και Θεού.
- Πνεύματος και σώματος
-Μεταξύ εχθρικών – εμπόλεμων πόλεων – κρατών.
-Του εξόριστου από την πόλη του – μειοψηφίας και την πόλη πλειοψηφία.
Στην Αρχαία Ήλιδα εξυμνήθηκε η ανθρώπινη αγωνιστική υπέρβαση, αναπτύχθηκε το πνεύμα σε μια αδιαίρετη ενότητα με το σώμα, γεννήθηκε η αρετή, το ευ αγωνίζεσθε, το νους υγιείς εν σώματι υγιή, το καλόν καγαθόν, και πάνω από όλα οι ηθικές αξίες
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου